Aandeelhoudersvergadering begon te vroeg – besluit vernietigbaar
Op een aandeelhoudersvergadering staat een statutenwijziging geagendeerd. Maar voordat de aandeelhouders aanwezig zijn, neemt één aandeelhouder al dit besluit. Is dit besluit nu vernietigbaar of van rechtswege nietig?
Vier broers waren indirect aandeelhouder van een steenfabriek. Alle aandelen werden gehouden door hun eigen beheermaatschappijen. In de statuten van de beheermaatschappijen stond de afspraak: als iemand zijn aandelen wil overdragen, dan moeten deze eerst worden aangeboden aan de andere broers, pas daarna mogen ze worden overgedragen aan derden.
Overdraagbaarheid
Een broer roept zijn andere broers op voor een aandeelhoudersvergadering van zijn beheermaatschappij. Op de agenda staat een verruiming van de overdraagbaarheid van de aandelen. Als deze broer later kinderloos overlijdt, blijkt dat hij in zijn testament de Stichting Administratiekantoor tot zijn erfgenaam heeft benoemd, en de aandelen zijn geleverd aan de zoon van een andere broer. Drie broers eisen nu dat deze Stichting die aandelen eerst aan hun aanbiedt. Zij stellen dat de statutenwijziging nietig is, en starten een procedure.
Gebrekkig besluit
De rechtbank en in hoger beroep het hof constateerden dat er totstandkomingsgebreken kleven aan het besluit tot statutenwijziging. De broer die de vergadering bij elkaar riep begon te vroeg met het agendapunt. Zo werd het besluit tot statutenwijziging al genomen voordat de andere broers aanwezig waren. Daarmee is dit besluit gebrekkig tot stand gekomen. De vraag is wat de gevolgen hiervan zijn: is het besluit dan nietig of ‘slechts’ vernietigbaar? Volgens het hof is dit gebrek geen fundamenteel totstandkomingsgebrek dat leidt tot nietigheid. Er is sprake van vernietigbaarheid. De broers stellen dat het besluit tot statutenwijziging wel nietig was en gaan in cassatieberoep.
Nietig en vernietigbaarheid
In het Burgerlijk Wetboek staat dat een besluit van een orgaan van een rechtspersoon, dat in strijd met de wet of de statuten is genomen, nietig is: het besluit heeft eigenlijk nooit bestaan. Maar een besluit is vernietigbaar als het strijdig is met wettelijke of statutaire bepalingen die het tot stand komen van besluiten regelen. Wat betekent dit in deze zaak?
Strijd met statuten
Besluitvorming door een orgaan van een rechtspersoon vereist dat allen die vergader- of stemrecht hebben of die een raadgevende stem hebben, in de gelegenheid zijn gesteld aan het overleg deel te nemen of hun raadgevende stem te gebruiken. Stemgerechtigden moeten aan de besluitvorming kunnen deelnemen. Is een vergadering te vroeg begonnen, aldus de Hoge Raad, dan levert dat strijd op met wettelijke of statutaire bepalingen over de totstandkoming van besluiten. Dit leidt tot vernietigbaarheid van het besluit en niet tot nietigheid daarvan. Inmiddels is de bevoegdheid het besluit te vernietigen vervallen: dat moest binnen een jaar gebeuren, en daarmee zijn de broers te laat, wat de rechtbank eerder ook al vaststelde.
