Vrouw eist geschonken schilderij terug van het Rijksmuseum; gegeven is gegeven?
In 2013 heeft de toen 81-jarige Rose-Marie een schilderij met een waarde van meer dan 3,5 ton, aan het Rijksmuseum geschonken omdat zij meende dat daardoor haar zieke kleindochter in leven zou blijven. Nu, 7 jaar later, wil ze het schilderij terug. Rose-Marie stelt dat zij wilsonbekwaam was en destijds heeft gehandeld onder invloed van een geestelijke stoornis. Daarnaast is een koopovereenkomst boven water gekomen waaruit blijkt dat de twee zonen van Rose-Marie al in 2003 eigenaar zouden zijn geworden van het schilderij.
Rechtsgeldige eigendomsoverdracht door schenking
Om de eigendom van een goed over te dragen aan een ander (door bijvoorbeeld koop of schenking) is, op grond van artikel 3:84 Burgerlijk Wetboek, vereist dat een levering plaatsvindt krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken.
De titel van de overdracht in kwestie, is een schenkingsovereenkomst. Levering van het schilderij heeft plaatsgevonden toen de directeur van het Rijksmuseum het schilderij bij Rose-Marie heeft opgehaald en meegenomen. Tot slot kan een goed enkel rechtsgeldig worden overgedragen door iemand die bevoegd is om over het goed te beschikken. In de meeste gevallen is dit de eigenaar van het goed (of de curator/bewindvoerder/gevolmachtigde van de eigenaar). De schenkingshandeling is verricht door Rose-Marie. Indien de koopovereenkomst uit 2003, waaruit blijkt dat de zonen van Rose-Marie eigenaar zijn geworden van het schilderij, ‘echt’ is, was Rose-Marie ten tijde van het sluiten van de schenkingsovereenkomst niet bevoegd om te beschikken over het schilderij. In dat geval is geen sprake van een geldige overdracht van het schilderij en is het Rijksmuseum geen eigenaar geworden van het schilderij. Het Rijksmuseum dient in dat geval het schilderij terug te geven.
Nietigheid of vernietiging van de schenkingsovereenkomst
Verder stelt Rose-Marie dat zij ten tijde van de schenking wilsonbekwaam was en dat zij handelde onder invloed van een geestelijke stoornis. Iedere rechtshandeling, waaronder een schenking, vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil. Indien deze wil ontbreekt, is de rechtshandeling nietig. Een nietige rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan, de gedane handelingen moeten ongedaan worden gemaakt. Het schilderij moet worden teruggegeven aan Rose-Marie. Daarnaast is een rechtshandeling – onder andere – vernietigbaar indien deze is verricht onder invloed van een geestelijke stoornis. De rechtshandeling is dan geldig tot het moment dat de vernietiging wordt ingeroepen.
Rose-Marie stelt dat de schenkingsovereenkomst nietig of vernietigbaar is. De bewijslast daarvan rust op Rose-Marie. Rose-Marie dient aan te tonen dat zij wilsonbekwaam was tijdens de schenkingsovereenkomst of dat zij handelde onder invloed van een geestelijke stoornis. Indien komt vast te staan dat dit het geval was, dient het Rijksmuseum het schilderij terug te geven. Dit kan enkel anders zijn in het geval het Rijksmuseum destijds te goeder trouw heeft gehandeld. Het Rijksmuseum moet dan gerechtvaardigd hebben vertrouwd op een door Rose-Marie gewekte schijn.
Meer weten over (schenkings-)overeenkomsten, overdracht van eigendom, vernietiging of nietigheid van rechtshandelingen? Laat het ons weten.
