Hoe treedt u op tegen wanprestatie? Deel 3: nakoming
Met een actie tot nakoming dwingt u af dat uw wederpartij zich gewoon aan de afspraak houdt en de overeengekomen prestatie levert.
Geen bijzondere vereisten
Het grootste voordeel van een actie tot nakoming is dat er geen bijzondere vereisten gelden. In feite geldt er maar één vereiste en dat is dat u recht hebt op nakoming hebt. Dat geldt natuurlijk voor iedere actie als in deze serie artikelen beschreven. Dit recht vloeit voort uit de overeenkomst zelf.
Er is voor een vordering tot nakoming geen verzuim vereist en dus ook geen ingebrekestelling. Evenmin behoeft de tekortkoming toerekenbaar te zijn, dus een beroep op overmacht is ook niet aan de orde. U hoeft niet aan te tonen dat en hoeveel schade u hebt geleden en de wederpartij kan geen beroep doen op eigen schuld of op voordeeltoerekening (wat bij een vordering tot schadevergoeding wel het geval is). Ook na de keuze voor nakoming kunt u later (als nakoming toch uitblijft) alsnog een andere actie instellen. Andersom gaat dat niet. Gelet hierop is nakoming veelal de meest voor de hand liggende actie. Toch wordt deze mogelijkheid vaak over het hoofd gezien en pakt men gelijk door naar een andere actie. Dat is niet altijd verstandig.
Redelijkheid en billijkheid
Als altijd in het verbintenissenrecht bent u ook bij een vordering tot nakoming gebonden aan de eisen van redelijkheid en billijkheid. Dat brengt mee dat u ook rekening dient te houden met de gerechtvaardigde belangen van uw wederpartij. In uitzonderlijke situaties kan dat meebrengen dat uw wederpartij met een beroep hierop aan veroordeling ontkomt, doordat de wederpartij stelt en bewijst dat uw verlangen van nakoming naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Een dergelijk verweer wordt zeer streng en terughoudend getoetst en slechts in zeer bijzondere gevallen gehonoreerd.
Onvoorziene omstandigheden
Eenzelfde streng toets wordt gehanteerd bij een beroep door uw wederpartij op onvoorziene omstandigheden. De wederpartij moet niet alleen bewijzen dat onvoorziene omstandigheden zich voordoen, maar ook dat deze van dien aard zijn dat u geen ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst mag verwachten. Nogmaals: dit is een zeer strenge toets en een beroep op onvoorziene omstandigheden wordt zelden gehonoreerd. Als de betreffende omstandigheden thuishoren in het risicogebied van de wederpartij, dan is een dergelijk beroep sowieso kansloos.
Aan een veroordeling tot nakoming kan de wederpartij nog wel ontkomen indien hij stelt en bewijst dat nakoming gewoon onmogelijk is (bijvoorbeeld wanneer een unieke zaak dient te worden geleverd en deze is afgebrand). Dit is op zich begrijpelijk, omdat een veroordeling in dit geval weinig zin heeft. U kunt dan nog wel de overeenkomst ontbinden en/of schadevergoeding vorderen.
Al deze eventuele verweren zijn bij voorbaat kansloos als uw wederpartij degene is die op grond van de overeenkomst geld moet betalen. Dat is in principe altijd mogelijk (geld is geen bijzondere zaak) en een gebrek aan geld ligt altijd in het risicogebied van degene die daar een beroep op doet. In een situatie als deze is een actie tot nakoming dus vrijwel altijd de beste keuze.
Eigen verplichting blijft bestaan
Een (succesvol) beroep op nakoming ontslaat u natuurlijk niet van uw eigen verplichting om na te komen. De overeenkomst blijft immers intact en uw verplichting dus ook. Als u zelf nog niet (volledig) hebt gepresteerd kunt u weliswaar een beroep doen op een opschortingsrecht, zolang de wederpartij zijn verplichting niet is nagekomen, maar dat is naar zijn aard slechts een tijdelijke maatregel. Het blijven voortbestaan van de eigen verplichting heeft als voordeel dat u in beeld blijft bij de wederpartij. Indien u zelf goederen of diensten levert is dat een voordeel, omdat u zo kunt werken aan herstel van de relatie.
Geen vertrouwen meer
Indien u er helemaal geen vertrouwen meer in heeft dat de wederpartij ooit de verplichte prestatie (naar behoren) zal kunnen leveren, dan kunt u beter een andere actie instellen, zoals (gedeeltelijke) ontbinding of vervangende schadevergoeding. Deze twee acties licht ik toe in deel 4 van deze serie. Voor vragen over nakoming, mail gerust naar s.bruinsslot@stiptadvocaten.nl.
Dit artikel is deel 3 van een serie van vier artikelen over tekortkoming, nakoming, ingebrekestelling, verzuim, ontbinding en schadevergoeding.
